Binnenkijken in WZC De Wingerd

Radio Maria is een buitenbeentje in het zenderlandschap en wil het Woord van God ook in de ether en online doen weerklinken. Met ‘Het Zorgportret’, een reeks van waarin presentator Joris op bezoek gaat bij de Vlaamse woonzorgcentra, besteden ze een uitzending aan De Wingerd om de gelukservaring en zingeving bij mensen met dementie te belichten. Campusdirecteur, Jan Vanwezer en Henri Meulemans, verpleegkundige in woning 7 brengen er een beklijvende getuigenis, elk vanuit eigen ervaring of professionele opdracht, over de soms lange en moeizame weg die personen met dementie en hun mantelzorgers afleggen.

Dementie is dan misschien een ziekte die velen beangstigt, maar doorheen de uitzending krijgt de luisteraar vooral te horen dat de levensperiode die getekend wordt door het ziekteproces ook mogelijkheden biedt. Ondanks de achteruitgang van het geheugen en de cognitieve functies is de ziekte toch nog een periode waarin een zinvol leven mogelijk blijft. Zolang ze kunnen genieten van de eenvoudige dingen van het leven, is de zin om te leven bij personen met dementie niet minder groot dan bij andere mensen.” Radiomaker Joris vat het mooi samen.

Jan Vanwezer vertelt over zijn filosofie-studies, wat van hem misschien ook een buitenbeentje maakt tussen de andere rusthuisdirecteuren. Het gunt hem echter ook een bijzondere kijk op ziekte, zorg en zingeving. Een schoolverleden als ‘verpleegaspirant’ en wisselende buitenlandse werkervaringen bij industriële multi-nationals brengen hem een 7-tal jaar geleden terug thuis en naar De Wingerd. Het ‘rusthuis’ waar zijn oma heeft gewoond en dat hij zo leerde kennen. Vandaag coacht Jan er de zorgteams binnen die ‘leefgemeenschap waar mensen met dementie samen wonen’. Hij probeert ervoor te zorgen dat zij er samen met vrijwilligers autonoom kunnen werken en zijn opdracht is het bewaken van de zorgvisie en de werkingsprincipes die het huis zo uniek en bijzonder maken.

De Wingerd heeft nooit een ziekenhuiscultuur gekend, we hebben wel een heel sterke visie en die visie is onze leidraad in hoe wij handelen. Hier gaat het om een leefomgeving, dat we accepteren dat mensen dementie hebben. We aanvaarden dat zij niet meer kunnen genezen en dat wij die ziekte niet kunnen tegenhouden. Maar we streven er wel naar om van elke dag een zo goed mogelijke dag te maken. Heel ons handelen is erop gericht dat mensen nog kwaliteit van leven kunnen ervaren.

Je vindt op deze webstek de ooit nog zo plechtig uitgeschreven ‘opdrachtverklaring’ met de visie van De Wingerd: Leven, Leren en Zorgen. Rudiger De Belie, oud-directeur van het woonzorgcentrum, liet zich daartoe inspireren door een gedicht in de dom van Utrecht.

Henri Meulemans woont in Heverlee en werkt sinds 1988 in De Wingerd, toen nog ‘Levet Scone’ ondergebracht in een voormalig klooster, het noviciaat van de paters Spiritijnen aan de Noormannenstraat in Leuven. De keuze voor een carrière in de verpleging was een late roeping voor hem, het woord bestond toen nog niet eens, maar Henri is dus een zij-instromer avant la lettre.

In het begin woonden we… kijk nu zeg ik het zelf al bijna, want ik was er heel veel. Toen werkten wij niet kleinschalig, niet genormaliseerd zoals dat nu noemt. We leefden in grote groepen, maar er was een heel goede ambiance, een heel goede sfeer.

Die oude Wingerd werd opgericht door enkele prominenten, artsen en professoren van het UZ Leuven die de nood zagen aan gespecialiseerde zorg voor mensen met dementie. De Wingerd heeft van meet af aan gepionierd en gezocht naar de transitie van ‘gesticht voor dementerenden’ tot het open huis dat we vandaag kennen. Dit was bijvoorbeeld één van de eerste huizen waar een palliatieve werkgroep werd opgericht. Er werd in die tijd veel geleerd en tien jaar later werd er verhuisd naar de ’s Hertogenlaan, een nieuw woonzorgcentrum dat gebouwd was op het Kareelveld volgens de principes van het kleinschalig genormaliseerd wonen.

Zijn drijfveer om als pas afgestudeerde verpleegkundige te kiezen voor De Wingerd was de gedachte dat hij zichzelf niet in een ziekenhuiscontext zag functioneren. Nochtans was het geen evidente beslissing. De ervaring met ‘dementerenden’ zoals ze destijds genoemd werden was onthutsend, Henri zei na zijn eerste werkdag tegen zichzelf: Hier blijf ik geen dag langer!

Henri: “Vergeten zal ik het nooit, ik moest een dame wassen, haar naam ken ik tot op vandaag nog. Ze liep in rondjes door de kamer en ik daarachter met een washandje, nat in het zweet. En ik dacht, wat is dat hier. Maar uiteindelijk 1988 – 2020, ik werk hier nog altijd.

Henri werkt al meer dan 30 jaar met bejaarde en hoogbejaarde mensen, maar het vernieuwen van de zorg stopt niet. Sommige van zijn collega’s zijn ook bijna 30 jaar jonger en in De Wingerd ontstaan er steeds weer nieuwe ideeën. Ook al ogen ‘persoonsgerichte benadering’, ‘belevingsgerichte zorg’ en ‘vraaggestuurde aanpak’ vooral mooi op papier of in visieteksten op de website, in de praktijk is het niet altijd zo evident. Toch komt hij samen met de collega’s ook altijd weer tot nieuwe inzichten en andere manieren van werken met bewoners en betrokkenen. Zorginnovatie blijft hier geen dode letter, zeker niet omdat ook de mensen met dementie verjongen. Zo wordt ook Henri steeds vaker geconfronteerd met personen die getroffen worden door jongdementie.

Jan: “Het is zo dat wij gekozen hebben voor de aanvaarding van de symptomen bij personen met dementie en achter het normalisatieprincipe zijn gaan staan. Je kan je dat voorstellen als een normale woning met daarin een keuken, een woonkamer en een eetkamer, waar je dan wel acht slaapkamers hebt. En dan heb je een vast team van 4 personen, dat is meestal 1 verpleegkundige en 3 zorgkundigen. Zij ondersteunen per woning en samen met de familie 8 mensen met dementie, in het dagelijkse leven en in de dingen waaraan zij nood hebben.

Henri: “Ik denk ook en dat zie ik toch bij heel wat van mijn collega’s, een zeer grote betrokkenheid naar de bewoner toe. Dat kan ook moeilijk anders, als je met een kleine groep samen leeft, want het is bijna 8u per dag samenleven met hen. We doen ook heel veel dingen, dat is niet alleen de zorg, dat is ook een bezigheid, samen soep maken bijvoorbeeld. We proberen een aantal dagelijkse dingen kwalitatief aan te bieden, zowel aan de bewoners als aan hun familie. Kwaliteit van leven bestaat uit een goede achtergrondkennis over de bewoner en een goed contact met de familie. En leven op het ritme van de bewoner, toegegeven dat is niet altijd even makkelijk. Het grote probleem is vaak tijd, de tijd nemen om stil te staan.

Dementie neemt toe door de opmars van een 50-tal ziektes, waaronder Alzheimer als gekendste, waarbij de hersenen worden aangetast en de cognitieve functies afnemen en verloren gaan. Het begint met vergeetachtigheid en weegt steeds harder door op alle aspecten van het leven, ook voor familieleden. Het is de opdracht van iedereen in De Wingerd om hen daar goed in te begeleiden en bij te staan, want de wetenschap heeft ondanks alle stappen voorwaarts in het onderzoek nog steeds geen remedie voor dementie.

De personen met dementie ervaart meestal niet zelf de zwaarste lijdensdruk en wanneer het ziekte-inzicht verdwijnt door de vorderende ziekte, is er voor hem geen probleem meer dat zingeving en de gelukservaring in de weg staat. Het ondersteunen van bewoners en mantelzorgers en het versterken van levenskwaliteit blijft ook vandaag nog een continue zoektocht vol uitdagingen en innovaties.

De uitzending staat online als podcast op de website van Radio Maria.

http://www.radiomaria.be/het-zorgportret/binnenkijken-in-wzc-de-wingerd-een-leefgemeenschap-voor-personen-met-dementie/

Warm aanbevolen. Een positief geluid in barre tijden.